Echa strzałów nigdy nie milkną…

Bardzo rzadko zdarza mi się, Kochani Czytelnicy, publicznie komentować aktualne, często tragiczne, wieści płynące do nas z różnych zakątków świata. Nie chodzi tu jednak o to, że nie posiadam swojego zdania albo tym bardziej, że boję się je wyrażać. Nie do końca chodzi też o to, jak bardzo niekompetentna czuje się do zabierania głosu w niektórych przypadkach. Najważniejszym powodem mojej zachowawczej postawy jest fakt, że w niektórych sprawach bardzo trudno jest być obiektywnym i sprawiedliwym, a słowami bardzo łatwo jest ranić…, a także to, że tak trudno jest odnaleźć siebie i swój cichy głos wśród rozjuszonego tłumu, lamentującego nad przyszłością naszych dzieci i jakże mocno akcentującego, że ten świat dawno już zeszedł na psy i nikogo to nie obchodzi… Bywają jednak takie chwile w życiu blogera, a co najważniejsze – człowieka, że milczenie przerasta nas tak samo, jak próby zabrania głosu. Głęboko wstrząśnięta tym co wydarzyło się tak niedawno, daleko stąd, podejmę więc dziś refleksję nad tematem, który przed chwilą, nie po raz pierwszy zresztą, komentował cały świat, na pewno trudnym i kontrowersyjnym, według mnie budzącym znacznie więcej pytań niż odpowiedzi, choć wszystkim głosom w dyskusji zdaje się, że znalazły tę jedną, najwłaściwszą odpowiedź… .

Czerwień serc, czerwień krwi

Co porabialiście w Walentynki, Kochani Czytelnicy? Ja wróciłam bardzo późno z pracy, a jednak miałam niezwykle sympatyczny wieczór, choć szczegóły pozwolę sobie zostawić dla siebie… Tuż przed snem, jak to mam w zwyczaju, gdy już gasną światła, dziecko spokojnie oddycha, a w domu panuje przepełniona spokojem cisza, zerkam zazwyczaj na to, czym żyli ludzie przez cały dzień. Zazwyczaj wcześniej już docierają do mnie strzępki rozmów, krótkie, urywane komunikaty, ten słyszał coś w radio w drodze do pracy, tamten zdążył przy kawie przeczytać kilka stron codziennej prasy… Jednak w natłoku spraw trudno właściwie o więcej, niż smutne skinienie głową lub nieco pospieszny uśmiech… Dopiero wieczorem, gdy w przytłumionym świetle gasnącego dnia mogę spokojnie porozmawiać z domownikami, staję się znów obywatelkę świata, kraju, regionu, którą naprawdę „to wszystko” obchodzi. Jednak tego jednego wieczoru, mąż wyjął mi z dłoni telefon łagodnie mówiąc „nie dzisiaj, zaufaj mi, mieliśmy taki dobry dzień”. Jakże on mnie dobrze zna…

To jednak okropny chichot losu, że właśnie ten dzień, może nieco kiczowaty i śmieszny, dzień, gdy wszyscy deklarują sobie miłość i wypełniają każdy centymetr świata pulsująca czerwienią serc, będzie się tak wielu ludziom kojarzył ze zgoła inną czerwienią, czerwienią krwi… 14 lutego 2018 roku, młody człowiek, obywatel USA, po raz kolejny w historii nie tylko tego przecież kraju, przeszedł szerokimi szkolnymi korytarzami mierząc z broni do swoich rówieśników. Według oficjalnych danych, w  zabił 17 osób i ranił wiele innych…Wiem, że stało się to tak daleko, wiem, że w niewielkim stopniu może to dotyczyć którejkolwiek ze znanych mi osób, nie wiem zaś nic o tym człowieku, nie znam jego historii ani historii żadnej z ofiar, poza serwowanymi przez serwisy informacyjne strzępami, które trudno podejrzewać o nadmierny obiektywizm. A jednak jestem wstrząśnięta, a jednak ja też miałam w oczach łzy…

W ciągu kilkunastu dni, które minęły od tamtego dnia, media natychmiast wypełnił zgiełk, natłok obrazów, morze dyskusji. Wydarzenia skomentowały wszystkie poważne serwisy informacyjne, przy okazji wyliczając skrupulatnie, jak wiele podobnych wydarzeń oglądaliśmy do tej pory. Znów rozpętała się dyskusja o: zasadności używania broni / zepsutej młodzieży / rozpadzie rodziny, nieudolności szkoły/służb społecznych/policji/rodziców – właściwe podkreślić, a także o: uzależnieniu od gier/telewizji/horrorów/narkotyków/dopalaczy/ alkoholu/przemocy–skreślić niepotrzebne, wreszcie także o przemocy rówieśniczej i słabej psychice młodego pokolenia.

Zewsząd padają pytania: gdzie byli rodzice/ nauczyciele/ księża/ przyjaciele/ lekarze/ służby socjalne? – właściwe podkreślić. Jak to możliwe, że nikt nic nie zauważył? Jak to możliwe, że wśród niewinnych dzieciaków pojawiło się takie: zgniłe jabłko, ten psychopata/dziwak/chory biedak/rozpuszczony bachor – niepotrzebne skreślić.

Tak, każdy dokonał już diagnozy, każdy już osądził, już wie i rozumie, a co więcej ma gotowe rozwiązanie. Trzeba: uczyć młodzież jak radzić sobie z gniewem/ zakazać posiadania broni/ nakazać noszenie broni dla samoobrony / wychowywać surowiej / więcej rozmawiać/ być bardziej konsekwentnym/ ogranicza dostęp do przemocy/ zakazać głupich kreskówek i brutalnych gier/ chodzić więcej do kościoła – niepotrzebne skreślić.

Przepełnione smutkiem i oburzenie głosy nie milkną  przez kilka dni, czasem tygodni. Później świat zajmuje się kolejnym problemem, inną tragedią, zapomina… Od czasu do czasu pojawi się wzmianka o rocznicy, nowym pomniku ku czci ofiar, a wreszcie zostanie tylko wzmianka w wikipedii…  Wcześniej jednak tak wiele razy padnie to pytanie…  „Dlaczego?” Jakby to czepianie się  niemożliwej przecież do dokonania diagnozy, stanowiło ostatni przejaw normalności, gwarancję, że to wszystko naprawdę nie o nas i nas to przecież nie dotyczy…

Ich wina, ich bardzo wielka wina…

W przypadku szkoły w Parkland, w której 14 lutego padły strzały, niemal od początku było wiadomo kim jest sprawca, tak zresztą, jak w niemal każdym innym podobnym przypadku. Tylko, widzicie, tym, którzy przetrwali taki piekło, tym, którzy stracili w nim swoich bliskich, a nawet tym, którzy zmrożeni zakrywali dłonią usta przed telewizorem, nie wystarczy po protu nazwisko. To przecież niepodobna by człowiek bez żadnego powodu zgładził tyle istnień, musiał mieć powód… W ten sposób, niemal od pierwszego dnia, od godziny zero, zaczyna się „polowanie na czarownice”, poszukiwanie nie tyle sprawcy, co ostatecznego winowajcy…

W naturalny sposób uwaga skupia się najpierw na najbliższej rodzinie zamachowca. Kim są ludzie, zapyta tzw. opinia publiczna, którzy stworzyli tego potwora? Kim są Ci, którzy nie zauważyli zmian w jego zachowaniu, nie znaleźli nic podejrzanego w jego pokoju, przegapili niewątpliwie rażące ślady? Kim są ci którzy tak potwornie zawiedli społeczeństwo, jako rodzice, dziadkowie, rodzeństwo? Pół biedy, jeśli ta rodzina okaże się faktycznie destrukcyjna, nadmiernie liberalna lub nazbyt surowa, jeśli jest rozbita albo panuje w niej przemoc… Co jednak, jeśli okaże się, ze ów diabeł w ludzkiej skórze pochodzi z całkiem normalnej, szanowanej rodziny? Co, jeśli jego rodzice okażą się wierzącymi, wykształconymi ludźmi, szanowanymi w sąsiedztwie? Czy to znaczy, że sprawca tak strasznych cierpień mógłby narodzić się także w naszej rodzinie?

Wiele lat po najsłynniejszej chyba szkolnej masakrze w Columbine High School, matka jednego z jej sprawców, Sue Klebold, publicznie mierzy się z dziedzictwem jej syna. W swojej książce i licznych wywiadach poszukuje odpowiedzi właśnie na to jedno pytanie, na które nigdy odpowiedzi nie otrzyma: „dlaczego?”. Z jej pełnych pokory i smutku wypowiedzi wyłania się obraz matki, która kochała swoje dzieci, starała się opiekować rodziną jak najlepiej, wychowywać jak najlepiej, zaniepokojonej o ich przyszłość, borykającej się z tym, co zrzucała na karb nastoletniego buntu…. „Gdybym mogła cokolwiek zmienić”– mówi Sue – „starałabym się słuchać syna więcej, a pouczać go mniej”. Czy każdy rodzic nie może w pewnym momencie swojego życia powiedzieć o sobie tego samego? Gdy tak na nią patrzę, myślę z niedowierzaniem, że współczuję jej, jak matka matce. Ona także straciła dziecko, choć chciałoby się powiedzieć, że akurat ona nie ma prawa do żałoby…, ale czy to nie byłaby droga na skróty?

A co jeśli matka lub ojciec zauważają niepokojące symptomy, co jeśli alarmują, ale nikt ich nie słucha. Co jeśli zostają z całą mocą uziemieni w systemie, w którym zbrodnią jest krytykowanie własnych dzieci i w którym wszelkie zachowania obiegające od normy zrzuca się na karb naturalnych dla dzieci zachowań buntowniczych, począwszy już od buntu dwulatka? Niestety, nie istnieją łatwe odpowiedzi…

Tymczasem uwaga tzw. opni publicznej, która jednoznacznie osądziła już rodzinę sprawców, skupia się także na miejscu, w którym doszło do tragedii. Szkoła… jak wiele złego potraficie o niej powiedzieć? Uczciwie mówiąc, nie wszyscy sprawcy strzelanin w szkołach, to ich uczniowie, czy też w ogóle dzieci, jednak to ich udział budzi największy szok i przerażenie, a także powoduje niewygodne pytania… Jak to możliwe, że znów przeoczono alarmujące znaki, niepokojące wypracowania, okrutne zdjęcia i nagrania, dziwne zachowania, niecodzienne stroje? Czy każda szkoła jest pełna ślepych na wszystko nauczycieli, dręczących się nawzajem uczniów, nieformalnych grup podzielonych niemal niczym kasty, wreszcie zupełnie nieodpowiedzialnej młodzieży, która lekceważy groźby rzucane przez kolegów? Czy naprawdę nikt nie kontroluje, co młodzi ludzie wyrabiają na tych instagramach, facebookach, itp.? Widzicie, na te pytania trzeba odpowiedzieć: „tak” i „nie”. Łatwo jest wychwycić wszystkie czerwone flagi, złożyć kawałki układanki już po fakcie, gdy zło się już wydarzyło, znacznie trudniej posługiwać się nimi wcześniej.

Muszę Wam wyznać, Kochani Czytelnicy, że problem tragedii rozgrywających się w szkołach, niezależnie od ich umiejscowienia, dotyka mnie szczególnie mocno, po części dlatego, że ja sama także niemal każdego dnia przechadzam się szerokimi szkolnymi korytarzami i spoglądam w twarze młodych ludzi. Jak wiele o nich tak naprawdę wiem? Polscy uczniowie nie strzelają do siebie nawet z procy, jednak czy to znaczy, że wolno nam odetchnąć z ulgą? Nie, nie ma prostych odpowiedzi… Nauczyciel bardzo często widzi zmiany jakie zachodzą w młodym człowieku, wie, że coś go gnębi, że dusi w sobie jakąś tajemnicę, a jednak niewiele potrafi na to realnie zaradzić. Niewielu uczniów ufa swoim nauczycielom, niewielu spróbuje wyznać swoje wątpliwości w odpowiedzi na pytanie „czy wszystko w porządku?”, głównie dlatego, że to po protu kolejny dorosły w ich życiu, a Ci przecież „nic nie rozumieją”. Najgorsze jest jednak to, że różnica pokoleń i wynikający z pozycji nauczyciela – wychowawcy dystans sprawia, że naprawdę trudno tu o dogłębne zrozumienie, o nie bagatelizowanie problemów, o których my dorośli wiemy, że są krótkotrwałe i „niepoważne”? Czy nie łatwiej czasem odwrócić wzrok, rozgrzeszyć się myślą, że uczniowie muszą nauczyć się rozwiązywać własne problemy? A co jeśli pogorszę sprawę? Jeśli wstawiając się za ofiarą doprowadzę do skupienia na niej większej nienawiści, jeśli zmuszając ucznia do wyznania na temat osobistych problemów wywrę na nim jeszcze większą presję, doprowadzę do załamania? Osobiście wierzę, że wszystko, co najlepszego może uczynić nauczyciel, to uważnie słuchać wtedy, gdy młody człowiek chce mówić, powstrzymać się od złotych rad i wykładów, słuchać, słuchać, słuchać, dać sygnał, że jesteś i czekasz… Jednak jest to znacznie trudniejsze w praktyce niż w teorii i, najważniejsze… czy to wystarczy?

Tymczasem po drugiej stronie barykady, stoją uczniowie, cała społeczność szkolna, dokładnie i bardzo nierówno podzielona na grupy, mini – model niemal wszystkich społecznych sukcesów i problemów współczesnego świata. I oto jest ono, słowo – wytrych, pojawiające się kontekście niemal każdej szkolnej tragedii: „bullying”. Zawsze zastanawiam się dlaczego słyszę je tylko w kontekście szkoły. Czy słyszeliście kiedyś o „bullyingu” na placu zabaw albo chociażby w przedszkolu czy miejscu pracy? Jeśli tak, to pewnie nigdy w takim znaczeniu, w jakim używa się go w odniesieniu do szkoły. Myślę sobie, że chodzi tu nie tylko o specyficzną strukturę społeczną, jaką stanowi szkoła, ale także o pewien wiek w życiu człowieka, który ona obejmuje. Każdy z nas przeszedł tą drogą i świetnie wiemy, że w pewnym okresie życia człowieka ogromnego znaczenia nabiera to, co o nas myślą inni. Z jednej strony pragniemy być unikatowi i niepowtarzalni, z drugiej najbardziej na świecie chcemy „przynależeć”. Młody człowiek wciąż się siebie uczy, wciąż buduje swoją pewność siebie, nierzadko stawiając się w opozycji do tzw. innych: „Jestem lepszy”, myśli „nie jestem jak oni” lub „nigdy nie będę jak oni, to poza moim zasięgiem…” Tak łatwo stać się wówczas zarówno ofiarą, jak i dręczycielem, zaś tak trudno odpuścić sobie, wzruszyć ramionami i odejść w swoją stronę… To dopiero przed nimi, nauka akceptacji siebie samego, kontrolowania emocji, w tym gniewu i zniechęcenia… Nie twierdzę, że uczniowie nie dokuczają sobie, nie twierdzę, że nie są wobec siebie okrutni, jednak jedno z najczęstszych zdań jakie wypowiadam kilka razy w tygodniu, w tzw. spokojnej polskiej szkole to „przemoc nie rozwiąże wszystkich twoich problemów”. Bardzo głęboko w nie wierzę. Tak naprawdę przemoc nie rozwiązuje żadnych problemów, za to kumuluje je i powiększa, zawsze… Bardzo sugestywny obraz tego problemu można znaleźć w tym nagraniu, w którym ekspert zajmujący się zjawiskiem „bullyingu” w szkole pokazuje jak łatwo nakręca się spirala przemocy i że jeśli ktokolwiek, to tylko my sami możemy temu zapobiec. Dlatego, gdy po raz kolejny słyszę o tym, że sfrustrowany własnymi niepowodzeniami młody człowiek, strzela do swoich rówieśników, nie czuję złości, ale przejmujący, obezwładniający smutek, bo wiem, że on cierpi i jednocześnie wiem, że mimo to nie istnieje dla niego żadne usprawiedliwienie…

No właśnie, wreszcie, fala nienawiści i gniewu zatacza pełne koło, wraca na miejsce zbrodni… W telewizji pojawiają się opinie o tym, że strzelcy to „psychopaci”, „chorzy psychicznie” odmieńcy, a nawet wyznawcy szatana… Wydaje się kliniczne niemal diagnozy tych „potworów”, na podstawie pozostawionych pamiętników, nagrań i historii ich wyszukiwarki. Każdy kto obejrzał choć jeden odcinek serialu „Dr House” wystawia swoją własną diagnozę, bazując na wypowiedziach znajdujących się w szoku znajomych, rozsiewanych od jakiegoś czasu plotkach i pozowanych fotografiach…  Z łatwością dajemy się też przekonać, że w decydującej chwili tą chorą istotą zawładnęła wizja postaci z pełnej przemocy gry komputerowej, a do boju zagrzewał go sugestywny tekst metalowej piosenki… Jednak realnie patrząc, nie każde dziecko, które zacięcie rysuje swastykę na marginesie zeszytu będzie jutro strzelało do kolegów. Nie każdy młody człowiek w czarnym płaszczu, z kolczykiem w nosie czy kontrowersyjnym napisem na koszulce przyniesie im śmierć. Co nie znaczy, że tego typu symptomy należy zbywać milczeniem. Nigdy jednak nie dowiemy się dlaczego, kto ostatecznie zawiódł, kto mógł się postarać lepiej. Nie dowiemy się czy sprawca już taki się urodził, czy też takim go stworzono,bo powtórzę po raz kolejny, nie istnieją łatwe odpowiedzi! Jednak czy to znaczy, że nie należy ich poszukiwać, nie należy rozmawiać? No właśnie, rozmawiać, nie obrzucać się błotem i obarczać winą, rozmawiać, dostrzegać ludzi wokoło, nie dowierzać  idealnym, cukierkowym obrazkom z facebooka, nie obracać bólu w żart…

Narzędzie zagłady

Gdy w szkole w Parkland padły pierwsze strzały, serwisy informacyjne pokazywały szereg, niestety, nazbyt dobrze nam ostatnio znanych obrazów. Dzieci trzymające ręce za głową, gęsiego opuszczające budynek, chaos i rozpacz obserwatorów,  ranni na noszach… Krok po kroku jednak, gdy obraz ten uzupełnili liczni komentatorzy, rozpoczął się kolejny etap „polowania na czarownice”. Po raz kolejny prawdziwa medialna burza rozpętała się nad tematem powszechnego dostępu do broni w USA. Jak to możliwe, pytano, że młody człowiek, który nie może tam jeszcze legalnie kupić alkoholu,  może tak łatwo kupić tak dużą ilość broni ? Jak to możliwe, że może swobodnie nauczyć się jej używać, nie zwracając przy tym niczyjej uwagi? Temat ten zdominował wszystkie publiczne rozmowy, pojawiał się w telewizji śniadaniowej i we wszystkich liczących się programach wieczornych, w tym obowiązkowo, w każdym talk show, nierzadko w formie czarnego humoru. Opinia publiczna, nie tylko w samych Stanach Zjednoczonych zresztą, po raz kolejny jest zgodna: zbyt łatwy dostęp do broni i kult jaki się nią otacza, jest główną przyczyną podobnych tragedii. To on sprawia, że dzieci w amerykańskich szkołach muszą przechodzić specjalny instruktaż na wypadek strzelaniny w szkole tak samo, jak przechodzi się instruktaż na wypadek wybuchu pożaru czy trzęsienia ziemi.. Owo powszechne oburzenie i wiara, że zwolennicy broni stanowią niewielki acz ogromnie wpływowy krąg amerykańskich prominentów, nie jest jednak nowością… Od dziesiątek lat dyskusja toczy się wciąż od nowa, nabrzmiewając szczególne po każdej większej tragedii, w której użyto broni. Zaledwie dwa lata po strzelaninie w Colombine, czyli w 2002 roku, został zrealizowany słynny film dokumentalny „Bowling for Colombine” (polskie tłumaczenie: „Zabawy z bronią”), w którym autor jednoznacznie wysuwa tezę, że główną odpowiedzialność za tę masakrę ponosi amerykański kult broni i ogólne przyzwolenie na jej posiadanie, a nade wszystko tak łatwy do niej dostęp. Film jest zdecydowanie tendencyjny, pomija wiele aspektów sprawy, zaś wiele podporządkowuje postawionej tezie, jednak jest równocześnie bardzo cennym głosem przeciw powszechnemu dostępowi do broni palnej, przede wszystkim, ale nie tylko, w USA. Szczególnie interesujący jest fragment, w którym autor ukazuje podobne wydarzenia i ich skalę w innych rejonach świata, zastanawiając się nad tym dlaczego masowe zabójstwa z użyciem broni palnej to chleb powszedni właśnie w Stanach Zjednoczonych. Nie da się tego przecież wyjaśnić ani krwawą historią kraju (bo w takim razie ileż tego typu wydarzeń musiałoby być np. w Niemczech), ani ilości broni dostępnej na rynku ( autor odkrył, że w Kanadzie można ją dostać równie łatwo, a jednak nie ma tam aż tak wielu podobnych wydarzeń). Stawia więc on interesującą tezę, że odpowiedzią jest ogólne podejście nie tylko do posiadania i używania broni, ale i do swobód obywatelskich. „Używam broni bo mogę” zdają się mówić Amerykanie, a stąd już tylko krok do „zabijam, bo mogę”…

Zatem wstrząśnięta tragedią w Parkland opinia publiczna, po raz kolejny głośno domaga się zaostrzenia praw związanych z używaniem broni palnej, zwłaszcza przez osoby nieletnie. Ludzie śmieją się ironicznie wysłuchując propozycji Donalda Trumpa, aby tym bardziej zbroić cywili, zwłaszcza nauczycieli tak, aby mogli błyskawicznie reagować w tego typu sytuacjach, choć podobne pomysły mają również swoich zwolenników. Tym razem jednak, dzieje się coś więcej, coś wyjątkowego. Młodzi ludzie, ocaleni z masakry uczniowie szkoły, organizują „Marsz po życie”. Żyjący w epoce mediów społecznościowych, nawykli do publicznego wyrażania zdania, nie cofają się przed publiczną krytyką władz swojego kraju, choć muszą cenzurować swoje oburzenie, wykrzykując „BS” zamiast popularnego angielskiego przekleństwa. Ci, którzy przeżyli piekło, chcą, aby ich cierpienie miało sens i stanowiło punkt zwrotny w amerykańskiej historii. Pragną jasnych odpowiedzi, a nie frazesów; rozwiązań, a nie dyskusji. Jasno i głośno artykułują swoje żądanie zakazania dostępu do broni szturmowej cywilom. Czy im się o uda? Mówiąc szczerze, nie jestem pewna czy ich szlachetne działania przyniosą zamierzone efekty, nawet jeśli zostaną wysłuchani, a ich żądania zostaną potraktowane poważnie. W dzisiejszym świecie naprawdę nie jest aż tak trudno zdobyć broń. Niemal 20 lat temu, niepełnoletni chłopcy, Dylan i Eric, strzelcy z Columbine, z łatwością zdobyli broń, dzięki pomocy nieświadomych ich planu starszych znajomych i członków rodzin. Z kolei Kip Kinkel, który otworzył ogień w Thurston High School, nigdy nie musiał legalnie starać się o broń, gdyż posłużył się bronią kradzioną. Podobnych przypadków można by wymienić co najmniej kilka… Zmiana prawa w USA jest zapewne bardzo potrzebna, jednak przede wszystkim musiałaby nastąpić zmiana mentalności, nie tylko Amerykan niestety, przeniesienie z ”moje prawo”, „ja”, „moje”, „dla mnie”, na dostrzeganie „ich”, tych których mija się co dzień, a którzy nie są tylko pionkami na „mojej” szachownicy….

* Jak zwykle najbardziej interesujące i odważne wypowiedzi na temat dyskusji o publicznym dostępie do broni palnej w USA można znaleźć w amerykańskich talk show. Jeśli jesteście zainteresowani tematem zachęcam do wysłuchania wybranych fragmentów pod tymi linkami: Trevor Noah, John Oliver, Stephen Colbert, Jimmy Kimmel, oraz James Corden. Według mniej najbardziej interesująca jest wypowiedź Cordena, który w USA mieszka od niedawna, przez co patrzy na problem jednocześnie z zewnątrz, jako przybysz z zupełnie odmiennej kulturowo części świata, jak i od wewnątrz, jako ojciec dzieci uczących się w amerykańskiej szkole.

Echa strzałów nie milkną nigdy…

Echa strzałów na szkolnych korytarzach nie milkną nigdy… Nie tylko ofiary i ich rodziny, nie tylko straumatyzowani ocaleni wciąż wracają do tych, jednak niezrozumiałych wydarzeń, wciąż szukając prawdy, ale i głosząc ją, taką jaką znamy, w nadziei, że to już się nie powtórzy, że teraz jesteśmy bardziej świadomi, mądrzejsi, uważniejsi… Nie byłabym sobą, gdybym nie sprawdziła, jak po ten temat sięga się w popkulturze i muszę przyznać, że istnieją dzieła, które w tym temacie powinien zobaczyć każdy rodzic, nauczyciel i … nastolatek. To często przepełnione smutkiem i ciszą, niemal pozbawione muzycznych ozdobników, surowe opowieści o tym, co może się stać, jeśli nie rozmawiamy o tym co nas przerasta, jeśli nie szukamy pomocy i jej nie dajemy, jeśli odwracamy oczy i jeśli poszukamy najłatwiejszego rozwiązania… Oglądamy w nich świat oczyma ofiar (np. „Kwietniowe łzy”, „Słoń”), którym w tej jednej chwili wali się świat. Odtąd będą zmuszeni radzić sobie z traumą, strachem, poczuciem straty i… winy. Oglądamy także świat oczyma sprawców (np. „Nasza klasa”, „Godzina zero”), na zmianę nienawidząc ich i współczując im sytuacji, z której nie znaleźli innego wyjścia, zastanawiając się czy można było inaczej i w szoku przyjmując, że odpowiednio popchnięty człowiek może przekroczyć każdą granicę. Wreszcie spoglądamy na świat oczyma rodzin zbrodniarzy (np. „Musimy porozmawiać o Kevinie”, „Beautiful boy”), stygmatyzowanych, przepełnionych poczuciem winy, poszukujących błędów w swoim postępowaniu, ale jednocześnie okrytych żałobą. Oni stracili swoje dzieci dwa razy, a jednak mało kto potrafi im współczuć. Razem z nimi mierzymy się też z problemem rodzicielskiej samotności, w imię której, w świecie, gdzie każdy krok rodzica jest podawany osądowi tak trudno jest przyznać się do porażki i poprosić o pomoc, a wreszcie zostać wysłuchanym… Jednak dla mnie najważniejszy z tych wszystkich obrazów jest ten, w którym widać kroplę nadziei w morzu strach, gniewu i smutku… „Bang! Bang! You’re dead” to produkcja, której tytuł kieruje na manowce, a które pokazuje problem szkolnej masakry zupełnie inaczej…   UWAGA SPOILER!!!  Bohater filmu mierzy się z problemem braku akceptacji ze strony rówieśników, rodziny i nauczycieli. Jeden z nauczycieli, obsadzając go jako odtwórcę głównej roli w sztuce o szkolnej masakrze, konfrontuje go z jego własnymi myślami, strachem i odwagą, wystawia na próbę jego wewnętrzne granice, wreszcie konfrontuje go z konsekwencjami takiego czynu… Po raz pierwszy zobaczyłam właśnie to, co zawsze czuję gdy słyszę tak potworne wiadomości jak ta, która pożegnał mnie w walentynkowy dzień. To naprawdę robi różnicę, nasze czyny, nasze słowa… Wystarczy jeden nauczyciel, który będzie walczył, któremu będzie zależało, wystarczy jedna osoba, która wyciągnie dłoń, wystarczy, jedna chwila zrozumienia, żeby dokonać tak wielkiej zmiany… żeby nikt nie zginął, żeby choć raz był happy end… Czesław Miłosz pisał „Lawina bieg od tego zmienia / Po jakich toczy się kamieniach / (…) Możesz, więc wpłyń na bieg lawiny”. Nie mieszkam w legendarnym USA, nasze dzieci nie strzelają do siebie z broni palnej, jednak ich cierpienia być może wcale nie są mniejsze. Wierzę, że mogę coś zmienić, że moje łzy coś znaczą, że wolno mi smucić się nad zmarnowanymi w Parkland istnieniami; wierzę, że mogę zmieniać świat, a Ty?

Ps. Ten tekst to zbiór osobistych przemyśleń. Nie uważam się za eksperta w poruszanych powyżej kwestiach, choć sądzę, że z racji wykonywanego zawodu mogę swobodnie wypowiadać się na temat dziecięcych zachowań, dojrzewania czy mechanizmów rządzących szkołą jak instytucją i społecznością. Długo zastanawiałam się czy zabierać głos w tej sprawie, która jest dla mnie ważniejsza, niż zdaniem wielu być powinna, postanowiłam jednak, że ponieważ bardzo mnie ona porusza, to mój głos także może coś znaczyć. Ze względu na powagę i szacunek do ofiar tej i wszystkich innych strzelanin szkolnych, tekst ten jest pozbawiony fotografii, co mam nadzieję będzie mi wybaczone.